بخار در صنعت
بخار آب در صنعت نقش بسیار مهم و کاربرد های متنوعی دارد، از جمله ی این کاربردها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
استفاده در گرمایش
در بسیاری از موارد از بخار به عنوان سیال گرم کننده استفاده می شود.
این کاربرد به طور مستقیم و غیرمستقیم در مبدل های حرارتی و کویل های بخار وجود دارد.
در داخل لوله های کویل بخار و در کل مبدل هایی که سیال فرایندی آن ها بخار است، امکان چگالش این بخار وجود دارد که این پدیده باعث تشکیل کندانس در لوله های این تجهیزات می شود.
وجود کندانس در خط لوله باعث به وجود آمدن مشکلاتی از قبیل موارد زیر می شود:
کندانس: وقتی یک گاز یا بخار در اثر فشار یا سرد شدن به شکل مایع خود تبدیل می شود، این واکنش را میعان یا کندانس شدن می گویند. مایعی که از میعان یا همان کندانس شکل می گیرد را مایع کندانس شده می گویند. باید در نظر داشته باشیم که ممکن است به خاطر فشار زیاد یا برودت هوا، سیال گاز یا بخار مستقیما به شکل جامد تبدیل شود که به آن رسوب یا تبرید می گویند و با کندانس شدن تفاوت دارد.
تله بخار تجهیزی است که برای جمع کردن و خارج کردن مایع کندانس از خط بخار استفاده می شود و می توان بعد از خارج شدن از خط بخار دوباره از این مایع کندانس شده استفاده کرد. بنابراین استفاده از تله بخار از چند نظر می تواند منجر به کاهش هزینه ها و استفاده از انرژی شود. از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
وقتی در مسیر بخار یا گاز کندانس ایجاد شود می تواند تا 25 افزایش سوخت را منجر شود. چون مقداری از انرژی به کندانس تبدیل شده و خود این کندانس نه تنها انرژی گرمایی درونی ندارد بلکه مقداری از انرژی گرمایی درون خط را نیز جذب می کند. بنابراین با خروج این کندانس در کاهش هزینه های سوخت و تولید انرژی می توان صرفه جویی کرد.
تله بخار یکی از مهم ترین بخش های موجود در بسیاری از صنایع است که نیاز به خطوط بخار دارند. تله بخار در واقع سیستمی است که برای خارج کردن بخار کندانس یا تقطیر شده از مسیر مورد استفاده قرار می گیرد. بخار یا گازهای داغ وقتی که در مسیرهای لوله کشی حرکت می کنند در اثر برخورد با سطح سرد لوله ها یا آب و هوای سرد محیط مقداری از آنها به کندانس یا مایع تبدیل می شود. وجود این کندانس یا مایع در خط لوله بسیار مضر است و می تواند باعث زنگ زدگی یا خوردگی و سوراخ شدن لوله شود. بنابراین تله بخارها توزیع و تقسیم انرژی در خطوط لوله را تثبیت می کنند تا خطوط لوله آسیب نبینند و کندانس ها و گازهایی که قابلیت انحلال ندارند از خط لوله خارج شوند و سیستم بدون عیب به کار خود ادامه دهد. تله بخار در حالی که این کندانس های و یا گازهای غیر قابل حل شدن را از سیستم خارج می کند در عین حال نباید به بخار اجازه فرار و خروج از سیستم را بدهد.
تله بخار در واقع نوعی شیر یا ولو اتوماتیک است که هر جا بخار باشد به کار گرفته می شود تا از اتلاف آن جلوگیری شود. همچنین بیشتر تله های بخار ، گازهای غیر قابل تراکم را به منظور نگه داشتن بخار عبور می دهند.
تعریفی که American National Standard Institute (ANSI) از تله بخار می دهد چنین است:
تله بخار شیری است که در مواقع تعریف شده باز می شود و خارج شدن کندانس یا گازهای اضافی را ممکن می سازد و یا در صورت لزوم بسته می ماند تا بخار با یک سرعت منظم و کنترل شده در سیستم بچرخد.
هیچ سیکل بخاری نمی تواند بدون تله بخار به کار خود ادامه دهد. تله بخار با خارج کردن کندانس و گازهای نامحلول از سیستم، به بخار خشک این امکان را می دهد سیستم را به مطلوب ترین و بهینه ترین حالت ممکن به گردش در آورد.
میزان کندانس یا گاز نامحلولی که توسط تله بخار از سیستم خارج می شود به متغیرهای خیلی زیادی بستگی دارد که نوع و مدل و سایز و دمای بخار و دمای محیط و ... بخشی از این متغیرها هستند. به گفته متخصصان امر، بهینه ترین حالت استفاده از تله بخار زمانی است که مدل و نوع و مشخصات آن دقیقا بر اساس شرایط کاری تعیین شود. تله بخارهای مختلف در شرایط مختلفی به کار گرفته می شوند و نمی توان از یک نوع تله بخار برای همه شرایط استفاده کرد. گاهی در یک سیستم ممکن است دما خیلی بالا باشد یا سیال درون سیستم ضربه های محکمی درون لوله ها ایجاد کند که به آن ضربه چکش یا ضربه قوچ می گویند. طبیعی است تله بخاری که در این شرایط استفاده می شود باید از ویژگی های خاصی برخوردار باشد. و یا ممکن است سیالی درون سیستم باشد که خورنده یا تحلیل برنده است و بنابراین نیازمند تله بخار خاص خود است.
خطوط و سیستم هایی که در آنها بخار وجود دارد هر یک کارکرد ویژه ای دارند و برای اهداف متفاوتی طراحی و ساخته شده اند. انتخاب نوع و متریال و سایز مناسب برای تله بخار مخصوص هر خط لوله یا سیستم می تواند در افزایش بهره وری، کم شدن مصرف انرژی و هزینه های مرتبط به آن و امنیت محیط برای دستگاه ها و نفرات تاثیر بسزایی داشته باشد. بخصوص اگر حرارت در بخشی از سیستم خیلی بالا باشد، کندانس باید به سرعت از آن بخش خارج شود. اگر این اتفاق نیفتد کارایی بهینه سیستم به شدت افت می کند و به باقی دستگاه ها نیز ممکن است صدمه های سنگینی وارد شود.
عموما صنایع و کارخانجاتی که دارای خطوط بخار هستند با مشکلات زیر روبرو می شوند:
عموما در خطوط بخار این اتفاقات رخ می دهد که مقداری از کندانس یا گاز نامحلول از یک تله بخار رد می شود و به همین دلیل معمولا در سیستم ها و خطوط بخار بیش از یک تله بخار کار می گذارند تا در صورت رد شدن از یکی، تله بخارهای بعدی بتوانند کندانس یا گاز غیر قابل حل را از سیستم خارج کنند. در صورتی که این اتفاق نیفتد شیرآلات و تله بخار و سیستم های اندازه گیری و کنترل و ابزار دقیق و سیار تجهیزات روی خطوط بخار آسیب خواهند دید. تله بخارها هم به دلیل برخورد مداوم با حرارت بالا و ضربه های قوچ در سیستم دچار خوردگی و پیری و آسیب می شوند و هرچند وقت یک بار نیاز به تعمیر یا تعویض دارند.
گاهی افراد غیرمتخصص که به دنبال راه حل های ساده و پیش پا افتاده هستند تصور می کنند می توانند به جای تله بخار از یک شیر دستی یا شیر اتوماتیک تنظیم کننده برای تخلیه کندانس یا گازهای غیر قابل انحلال استفاده کنند. البته از لحاظ تئوری این گزینه محتمل است، ولی آنقدر متغیرها زیاد هستند و آنقدر زحمت و ایراد و مشکل ممکن است رخ بدهد که واقعا بهتر است از این کار چشم بپوشید.
مشکل اصلی در این روش این است که شیر در مقادیر ثابت کار تخلیه را انجام می دهد و در این صورت ممکن است کندانس درون سیستم نوسانات زیادی داشته باشد. مساله اینجاست که مقدار کندانسی که درون سیستم تولید می شود در مراحل مختلف و شرایط متنوع به هیچ وجه یکسان نیست و گاهی کمتر و گاهی بیشتر است و بنابراین شیر دستی نمی تواند پاسخگوی این نوسان در مقادیر کندانس باشد. همچنین در صورت گرما و سرمای محیط نیز مقدار کندانس مختلف است. همه این دلایل نشان می دهند که شیر دستی نمی تواند پاسخگوی این نوسان مقادیر کندانس باشد و به احتمال زیاد کندانس در سیستم باقی خواهد ماند و به تجهیزات آسیب خواهد زد.
اگر بخواهیم تله بخار را به ساده ترین نوع ممکن آن شرح دهیم شبیه یک لوله یا ظرف است که قسمت مرکزی آن سوراخ شده است و در پایین ترین قسمت یک خط لوله یا سیستم بخار نصب می شود تا کندانس که به صورت مایع است و در کف لوله جمع می شود از طریق آن از سیستم خارج شود. باید این نکته را هم در نظر داشته باشیم که حجم بخار زنده در برابر کندانس آن حدود 1200 برابر بیشتر است. کندانس خیلی سنگین تر است و به همین دلیل به سمت تله بخار راهنمایی و از خط لوله خارج می شود.
تله بخارها را می توان از لحاظ نوع کارکرد به سه گروه عمده تقسیم کرد:
الف) تله بخارهای مکانیکی (Mechanıcal Steam Traps)
ب) تله بخارهای حرارتی یا ترموستاتیک (Thermostatıc Steam Traps)
ج) تله بخارهای حرارتی – دینامیکی یا ترمودینامیکی (Thermodynamıc Steam Traps)
این سه گروه اصلی، هر کدام زیرگروه های خاص خود را دارند که به آنها اشاره خواهیم کرد.
این نوع از تله بخارها توسط قطعه ای که می تواند دانسیته سیال را تشخیص دهد کار می کنند. در واقع این تله بخار بر اساس اختلاف چگالی بخار و آب کار می کند. شناور یا فلوتری در درون این تله بخارها تعبیه شده است که وقتی سطح سیال یا مایع بالا و پایین می رود شناور یا فلوتر نیز با آن بالا و پایین رفته و مسیر خروج کندانس باز یا بسته می شود. برای درک دقیق تر این مدل تله بخار می توانید شناور یا توپی کولر را مجسم کنید که نوع خیلی ساده ای از یک شیر باز و بسته شونده توسط یک توپی یا شناور است. تله بخارهای مکانیکی جهت خارج کردن سریع کندانس از سیستم ها و خطوط بخار طراحی شده اند.
تله بخارهای مکانیکی مزایای زیادی دارند و به این دلیل جزو پر کاربردترین تله بخارها هستند.
مزایای تله بخارهای مکانیکی:
در این مدل که از نوع توپی شناور یا توپی متصل به اهرم تشکیل شده است، کندانس همواره در حال تخلیه است و مقدار باز یا بسته بودن دریچه همیشه با بالا یا پایین رفتن توپی کنترل می شود.
این نوع از تله بخارها معمولا دارای یک شیر ترموستاتیک نیز هستند که در صورت ورود هوا به تله بخار (مثلا در هنگام راه اندازی سیستم) این شیر باز شده و اجازه خروج هوا را می دهد. در جاهایی که همیشه جریان کندانس به علت بالا بودن نرخ انتقال حرارات وجود دارد از این نوع تله بخارها می توان استفاده کرد. سیستم های نظیر مبدل های حرارتی، هوارسان ها، کویل های حرارتی، چیلرها، یونیت هیترها و آبگرم کن ها برای این نوع تله بخارها ایده آل هستند.
از نکات مهم در انتخاب تله بخارهای مکانیکی این مطلب است که باید به اختلاف فشار ورودی و خروجی تله بخار توجه شود. اندازه روزنه تخلیه یا همان اریفیس با توجه به این اختلاف فشار تعیین می شود.
در این مدل تله بخارها، یک سطل به صورت معکوس یا وارونه درون تله بخار قرار دارد. هنگامی که کندانس وارد تله بخار می شود این سطل در اثر وزن خود و غوطه ور شدن در کندانس پایین رانده می شود و باعث باز شدن شیر تخلیه کندانس می شود. وقتی که کندانس خارج شود و فقط بخار درون تله بخار باشد، بخار زیر سطل جمع شده و آن را به بالا می راند و دوباره شیر تخلیه بسته می شود.
تله بخارهای سطل معکوس دارای طراحی ساده، مقاومت خیلی بالا در برابر ضربه قوچ یا همان ضربه چکش و نیز مقاومت فوق العاده در برابر فشارهای خیلی بالا تا 100 بار را دارا می باشند و به همین دلیل می توان در سیستم های سوپر هیت نیز با خیال راحت از آنها استفاده کرد.
باید در انتخاب تله بخار در نظر داشته باشیم که تله بخار سطل معکوس نسبت به دیگر تله بخارها قابلیت تخلیه هوای ضعیف تری دارد و اگر در مواقعی نیاز به تخلیه هوای سریع داشته باشیم حتما نیازمند استفاده از یک شیر هواگیری در نزدیکی تله بخار خواهیم بود. همین طور باید به این نکته اشاره کنیم که به دلیل ساختار سطلی آنها در آب و هوای خیلی سرد امکان یخ زدگی کندانس درون تله بخار وجود دارد.
تله بخارهای سطلی مایع در سیستم های نظیر خشک کن ها، مخزن های گرم کن سوخت، کالکتورهای توزیع بخار، یونیت هیترها، خشک شویی ها، رادیاتورهای بخار و پرس های لاستیک مورد استفاده قرار می گیرند.
تله بخار ونتوری نوعی از تله بخارهای مکانیکی است که بر اساس جریان دو فاز کار می کند و از این طریق کندانس را از سیستم خارج می کند. اگر فاز سیال متراکم باشد به این معنی است که مایع یا همان کندانس است و از طریق نازل تخلیه می شود. ولی اگر فاز سیال سبک باشد یعنی بخار است و بنابراین تله بخار نازل ونتوری بسته باقی می ماند تا بخار به هدر نرود. این نوع از تله بخار مکانیکی طراح بسیار ساده، نصب آسان و عمر طولانی نیز دارد.
نازل های درون تله بخار ونتوری
تله بخارهای ترموستاتیک یا حرارتی دارای یک قطعه یا شیر می باشند که توسط انقباض یا انبساط بسته و باز می شود. با توجه به دمای سیال که در فاز بخار و فاز مایع تفاوت معناداری دارند، این باز و بسته شدن انجام می شود. در واقع به زبان ساده تر می توان گفت که اختلاف دمای بخار و کندانس باعث باز و بسته شدن تله بخار می شود. در بسیاری از سیستم ها و خطوط بخار و گاز، دمای مشخصی برای سیال وجود دارد که اگر دما از آن پایین تر بیاید به فاز مایع تبدیل می شود و بنابراین کندانس شده و باید از سیستم خارج شود و در چنین مواقعی که دما مهم است بهترین نوع تله بخار نوع ترموستاتیکی یا حرارتی است. با استفاده از تله بخار ترموستاتیکی می توان از دمای درون خط بیشترین میزان بهره را برد.
مزایای تله بخار ترموستاتیک
انواع تله بخارهای ترموستاتیک یا حرارتی
در این نوع از تله بخار ترموستاتیک، از یک فلز بی متال، دو فلز متفاوت و یا یک دیسک فنری استفاده می شود. در تله بخار بی متالیک تفاوت بین دمای کندانس و دمای بخار باعث باز و بسته شدن تله بخار می شود. این فلزها یا دیسک دارای ضریب انتقال حرارت متفاوت هستند و از دو سر به یکدیگر مثصل شده اند.
وقتی کندانس وارد تله بخار می شود، در ابتدا فلز ها و یا دیسک ها در حالت عادی و صاف هستند و شیر خروجی تله باز است. به محض رسیدن کندانس و یا بخار تفاوت دما باعث می شود این فلزها منبسط شده و با توجه به اینکه دو سر آنها به مهم متصل است قسمت میانی آنها از هم فاصل گرفته و اصطلاحا شکم می دهد و همین واکنش باعث بسته شدن تله بخار می شود.
باید در نظر داشت که این تله بخارها در یک دمای مشخص عمل می کنند و اگر اختلاف دما در درون سیستم زیاد بالا و پایین شود می تواند به عملکرد آن آسیب بزند.
ویژگی های مثبت تله بخار بی متال
· ابعاد نسبتا کوچک و جمع و جور
· ظرفیت کندانس بالا
· توان تخلیه بالای کندانس و همین طور خروج هوا
· مقاومت بالا در برابر انجماد
· مقاومت بالا در برابر ضربه چکش یا ضربه قوچ
· مقاومت بالا در برابر کندانس خورنده و فشارهای بالا
· عملکرد خوب در طیف های مختلف فشار بخار
· تعمیر و نگهداری آسان بدون نیاز به باز کردن تله بخار
· عملکرد مناسب در محدوده گسترده ای از فشار بدون نیاز به تغییر ابعاد اریفیس
نقاط ضعف تله بخار بی متالیک
این نوع از تله بخار ترموستاتیک همان طور که از نامش پیداست بر اثر انبساط و تغییر حجم مایعی که درون تله بخار وجود دارد کار می کند. این مایع معمولا نوعی روغن است. وقتی روغن گرم می شود حجم آن زیادتر شده و شیر خروجی تله بسته می شود. در این مدل تله بخار می توان شیر خروجی را بین دمای 60 درجه تا 100 درجه تنظیم کرد. به همین دلیل تله بخار انبساط مایع برای تخلیه کندانس در زمان راه اندازی سیستم ایده آل است. از آنجا که درون این نوع از تله بخار روغن وجود دارد، پس باید خروجی آن رو به بالا باشد تا روغن بیرون نریزد.
ویژگی های مثبت تله بخار انبساط مایع
معایب تله بخار انبساط مایع
تله بخار فشار متوازن در واقع همان تله بخار انبساط مایع است که اصلاحاتی در آن صورت گرفته است. یک کپسول درون تله بخار تعبیه شده است که پر از یک مایع انبساطی می باشد. این مایع دمای جوشی کمتر از آب دارد.
تاز مانی که کندانس سرد در سیستم وجود دارد تله بخار باز است و هوا را هم به راحتی خارج می کند. وقتی که بخار بیشتر و کندانس کمتر باشد مایع درون کپسول منبسط شده و باعث بسته شدن تله بخار می شود. وقتی که دوباره کندانس تبدیل شود باعث خنک شدن مایع درون کپسول می شود و در نتیجه کپسول کوچکتر و تله بخار باز می شود.
نحوه کارکرد کپسول در تله بخار فشار متوازن
از وقتی که قطعات داخلی این تله بخار از جنس استنلس استیل ساخته می شود میزان تحمل تله بخار در برابر ضربه قوچ نیز افزایش یافته است. این تله بخار در برابر سوپرهیت و خوردگی نیز مقاومت زیادی دارد.
ویژگی های مثبت تله بخار فشار متوازن
معایب تله بخار فشار متوازن
موارد کاربرد تله بخار فشار متوازن
سرعت و فشار سیال در این مدل از تله بخار متغیر مهمی است. وقتی سیستم در حال راه اندازی است،دیسکی که درون تله بخار تعبیه شده است در اثر فشار ورودی بالا می رود و کندانس سرد درون سیستم با هوا تخلیه می شود. در عوض وقتی بخار یا کندانس داغ در سیستم در حال حرکت است پدیده فلاش بخار روی می دهد و دیسک را با تغییر فشار مجدد به پایین فشار می دهد و سیسم بسته می شود. با این فشار دیسک روی سیت می نشیند و کلا مسیر خروجی را می بندد. به همین دلیل فشار درون سیستم ثابت باقی می ماند. وقتی که تله بخار خنک شود فشار بالای دیسک نیز از بین می رود و بخار فلاش به کندانس تبدیل می شود و تله بخار باز می شود. این سیکل بارها و بارها تکرار می شود و به همین دلیل اگر نزدیک تله بخار باشید صدای کلیک مداوم بالا و پایین رفتن دیسک را می شنوید. این باز و بسته شدن تقریبا هر 20 تا 40 ثانیه یک بار رخ می دهد.
مزایای تله بخار ترمودینامیکی
معایب تله بخار ترمودینامیکی
موارد استفاده تله بخار ترمودینامیکی
برای استعلام قیمت انواع تله بخار ازطریق شماره تماس ۰۲۱۸۸۲۶۰۵۱۸ با کارشناسان ما در تماس باشید
طراحی سایت توسط دودکو